منوچهر افسری درباره «کمدی الهی» و نقش آن در فرهنگ اروپایی گفت: منظومه «کمدی الهی» تجلیگاه مهمی از فرهنگ اروپایی است. در این منظومه با انگیزه وحدتبخشی مواجهیم که در صدد است تا پلی میان تمدن مسیحیت و تمدن کهن اروپا برقرار کند. شبیه کمدی الهی را فردوسی 300 سال قبل از دانته نوشت.
به گزارش ایبنا،منوچهر افسری، در نشست «تحلیل تاریخ ادبیات ایتالیا»که عصر دیروز(سهشنبه، 11 آبان) در سرای اهل قلم برگزار شد، گفت: ادبیات ایتالیا نسبت به ادبیات فرانسه جنبه غالب ندارد و یکی از دلایل آن، نبودن زبان واحد در ایتالیا است. دلیل دیگر نیز آن است که کشور واحدی نیز به نام ایتالیا وجود نداشته است. عامل سوم هم عاملی ذهنی است؛ چرا که فرهیختگان و سردمداران اجتماعی ایتالیا علاقه زیادی به بیان آمال و افکارشان از طریق ادبی نداشتند و گردش فکر بیشتر از طریق بحث و نقد افکار صورت میگرفته است.
وی افزود: ایتالیا از 800 سال قبل از میلاد مسیح دارای تاریخ است که از روم آغاز میشود. در واقع ایتالیا با سلطنتی آغاز شد و به جمهوری پیوست و در نهایت به امپراطوری بدل شد. «ویرژیل» یکی از خطبای ایتالیایی است که سی سال قبل از میلاد مسیح به دنیا آمد. او فرد یک جامعه بعد از روم و امپراطوری است. دانته نیز در اوج قرون وسطی از ویرژیل کمک میگیرد.
این مترجم زبان ایتالیایی با توضیح درباره اختصاصات دیگر «کمدی الهی» گفت: در منظومه کمدی الهی با انگیزه وحدتبخشی مواجهیم که میخواهد پلی میان تمدن مسیحیت و تمدن کهن اروپایی برقرار کند. در این کتاب اساطیر یونان رومانیزه یا لاتینه شده و دانته آنها را با اسطورههای مسیحی درهم میآمیزد؛ چرا که فرهنگ رومی احساس بدهکاری نسبت به فرهنگ یونانی دارد؛ یونانی که از 14 سال قبل از میلاد مسیح از بین رفت و به دست سربازان رومی افتاد، در حالی که فرهنگ روم مغلوب فرهنگ یونانی شد.
افسری با مقایسهای مجمل میان کمدی الهی با شاهنامه فرودسی گفت: دانته همه آینده ایتالیا را در این منظومه پیشبینی میکند. او دقیقا همان کاری را انجام میدهد که فردوسی 300 سال قبل از او انجام داده است. راه او را 150 سال بعد «بوکاچو» ادامه میدهد و در نهایت این راه شیاری در تاریخ هنر اروپا ایجاد میکند.
این نویسنده همچنین درباره ویژگیهای دیگر این کتاب اضافه کرد: کمدی الهی فرم ادبی است که جهان غرب آن را به خودش دیده بود. کمدی، رمان نیست و اپیزودی نوشته شده و ما از دانته تا به امروز با چنین اثر شگرفی مواجه نشده بودیم. تمام شخصیتهایی که تاریخ اروپا به خودش دیده در سه طراز این کتاب وجود دارند.
افسری اهمیت نگارش کمدی الهی را با توجه به روحیات دانته اینگونه توضیح داد: افکار و اندیشه دانته با وجود بحرانهای بعد از جنگهای صلیبی و خروج او از سرزمین محبوبش فلورانس، با چنان تمرکزی عمل کرده که توانسته چنان منظومهای متناسب با احوال و افکار ایتالیای آن روز بنویسد و این بسیار ارزشمند است.
این منتقد با اشاره به تفاوت مهم سیر اندیشه در تاریخ اروپا و ایران گفت: پیام فردوسی در هوا معلق مانده است، در حالی که جامعه ایتالیا در پیام دانته پژواک مییابد. جامعه ایتالیا تا آغاز رنسانس هنوز چیزی از خودش بروز نداده است. دانته در اوج قرون وسطی و بوکاچو و پترارک در حال ترک آنند و ماکیاولی قرون جدید را آغاز میکند. متفکران اروپایی چینش درونی صد سال به صد ساله دارند و نیروهای اجتماعی آن با دیالکتیک فکری به نیازهای زمانه خود پاسخ میدهند و در دراز مدت خط مشترکی پی گرفته می شود و اندیشه اروپایی تعلیق مییابد.
وی تصریح کرد: با این وصف میتوان گفت که در فرهنگ ما افت و خیز وجود دارد و نشانههایی از حرکتهای مستمر اجتماعی کم داریم، ولی اهمیت اندیشه اروپایی پیوستگی آن است. این فرهنگ بدون وام گرفتن از مواد فکری از غیر فرهنگ خودش، حرکت کرده است.
وی افزود: در حقیقت هدف دانته و پترارک آنسوی جامعه و دنیای لاهوت بود. میتوان گفت که مسیحیت ناموس دانته و پترارک به شمار میرفت. دانته در اثرش استعارهها را برای نزدیک شدن به جان خودش انتخاب میکند.
این مترجم همچنین با اشاره به تاثیر متفکران اروپایی بر یکدیگر توضیح داد: ایتالیا مساله زمان خودش را درک میکند. اگر ماکیاولی نبود، ما گالیله را هم نداشتیم. ماکیاولی برای نجات ایتالیا از اشغال آلمان و فرانسه راه حل ارایه میدهد. این عصر ، عصر تراژدی ایتالیاست. او انسان مدرن را در محدوده خودش درک میکند و ایتالیای واحد را در دورنما میبیند.
وی افزود: ماکیاولی بعد از بوکاچو، انسان را از آسمان به زمین میآورد و او را دقیق توصیف میکند. ماکیاولی طلایهدار گالیله است و به پیشواز علم مدرن میرود. در «شهریار» ماکیاولی انسان متعادل را میبینیم، در حالی که هدف انسان دانته، رسیدن به رستگاری است.
افسری در بخش پایانی سخنان خود تصریح کرد: رنسانس آخرین پروژهای است که ایتالیا به ثمر میرساند و بنیانگذار آن است؛ چرا که بعد از آن دارد وارد دوران ارتجاع سیاه میشود و ما تا سال 1830 دیگر نامی از ایتالیا نمیبینیم؛ چرا که به دلیل سیطره مذهبی ،بیشتر شاهراههای تجاری و فرهنگیاش را از دست میدهد.
نشست خبری نمایش «رستم و اسفندیار» نوشته و کار پری صابری صبح سهشنبه 11 مهر در سالن کنفرانس تئاترشهر برگزار شد. وی میگوید فردوسی را بزرگتر از شکسپیر میداند؛ ولی معتقد است زبان فارسی محدود است و درنتیجه شاهنامه آنگونه که باید در سطح جهان شناخته نشده است.به گزارش ایبنا، این نشست با حضور پری صابری و جواد رمضانی، مدیر تولید این نمایش برگزار شد.
صابری با بیان اینکه در تئاتر به دنبال معرفی فرهنگ ایرانیام، اظهار داشت: بزرگانی چون حافظ، مولوی، فردوسی و نظامی ستارههای تابناک ایران محسوب میشوند و تمام اندیشههای ما را در خود دارند. این اندیشه و تفکرات همیشه به روز است.
وی با بیان اینکه فردوسی را بالاتر از شکسپیر میداند، افزود: زبان فارسی زبان محدودی است. زبان فارسی بینالمللی و شناخته شده نیست از این رو این متون آنگونه که باید در سطح دنیا معرفی نمیشوند.
صابری ادامه داد: گنجینه ادبیات فارسی شامل تمهای بینظیری است که در تمام دنیا خریدار دارد. با خواندن این داستانها چیزهایی را متوجه شدم که قبلا کشف نکرده بودم. تمام خلقیات ما در ادبیات کهن ایران نهفته است.
وی گفت: سالهای گذشته به نمایشی کردن آثاری از «شکسپیر»، «لورکا»،«پیراندلو» و«یونسکو» پرداختم ولی بعد از مدتی رفتم سراغ زبان مادری و قصههای فراوانی که در این ثروت ملی نهفته است. این زبان و قصههای آن بسیار اثرگذار است.
صابری در ادامه درباره عدم حضور چهرهها در نمایش خود توضیح داد: با حضور چهرهها خیلی موافق نیستم. البته اگر توانایی داشته باشند و بتوانند برای اجرای یک نمایش چندین ماه تمرین کنند حضور چهرهها بد نیست. ولی یک اثر هنری با حضور چهرهها حتما درجه یک نخواهد شد.
جواد رمضانی در این نشست درباره تبلیغات شهرِی و قرداد نمایش گفت: 80 درصد فروش گیشه به گروه تعلق دارد. البته برآوردمان سنگین است و امیدوارم فروش گیشه بخشی از این هزینهها را تامین کند. بقیه هزینهها را مرکز هنرهای نمایشی تقبل خواهد کرد.
رمضانی افزود: خیلی به فکر قضایای مالی نیستیم بلکه بیشتر به فکر مسایل اجرا هستیم. چراکه صابری دوست داشت کارش به اجرا برسد چون سال گذشته در تالار وحدت اجرای خوبی نداشت.
وی گفت: به جز گیشه تئاترشهر، از موسسه ققنوس و سینما آزادی میتوان بلیط نمایش را تهیه کرد. قیمت برای طبقه پایین 12هزار تومان برای بالکن 10 هزار تومان و روی پلهها 6هزار تومان است.
نمایش «رستم و اسفندیار» آبان و آذر در سالن اصلی تئاترشهر به روی صحنه میرود.
دکتر میرجلالالدین کزازی گفت: خواننده نمیتواند قهرمان «اسکندر نامه» را مانند چهرههای شاهنامه از آن خود کند و با او پیوندی بنیادین و پایدار بیابد. ما با قهرمانان شاهنامه زندگی میکنیم و در شادیشان شاد و در اندوهشان غمگین میشویم، اما هنگامی که «اسکندرنامه» را میخوانیم، باکمان نیست که بر اسکندر چه میگذرد.